" PURPURAtIK  DlSTIRATSURA"

 

Abangoardien amaieran, artistarik kezkatsuenek artearen sistema orokorra aztertu beharrean egon

zirenean, eta bide bakar baten mugetatik irten gabe, kasu honetan pintura, pintoreak sistemaren ezkutuko

lekuetara irilsi ziren -une harlan etá g,aur egun óraindik batzuek ez diluzte ezagulzen, eta l¡i bidetik egin zuten,

bai objektua garatzelik hasita, irudikátutakoari eulsi eta eradaltzeko gaitasunari-dagokionez, baita tekñika edo

prozedura gaiatzetik ere, pinturaren berezko elementuen sintaxi berr-iak sortu zituzlela.

 

 

Robertoren bilaketa sintaxi-aukerak bilatzeko dinamika honetan ulertzen dugu; gaia, espazioa eta egitura

dira esperimentazioaren mug,etan sintaxi-formuletan l¡urutuko diren esperientzien zátirik handiena. Beharbáda,

Iehentasunen aurreliko mugárritze honetatik eta hauexek elementu [ormalizatzaileen multzoan lortzea da,

 

aurretiazko bozetorik gabe, arazoak bere gain hartzera ausartzera bultzatzen duena eta, aldi berean, euskarriaren

gaineko behin-betiko konponbidea bilatzera, helburuak lortu eta adierazteko ontzi bat baino zerbait gehiago

 

eaineko behin-betiko konoonbidea bilatzera, helburuak lortu eta adierazteko ontzi bat baino zerbait pehiaso

6aita; bere esludioan tamáinakako uneko lanen biltegiratzea dago eta zenbaki edo gaikako bateragarlilasuñaI

 

baino askoz urrunago doa, egia esan, eguneroko lanáren ondorén artistak bakarrik berrantolatu etá aldatu

dezakeen kodeketaien emaitZa da. Hipótesi ela aukera baten inguruan eraikitako ideak daude eta beren maila

Mikeldi aretoko bere erakusketaren garaian,1gTü anlolatu zen,-bertan hartu baitzituen lehen konpromezu eta

erabaki estetikoak. Araua den hipotesia, berak esango Iukeen bezala:"lan-planean hasierako inluizioa dag,o" eta

dagoeneko, amaieran, kontestu berean aditzera ematen digu "obraren edukin analitikoa ondorioztatzen dela."

 

 

Orain, iritzi hauetatik, R. Martínen obrara hurbiltzeko orduan saihestu beharreko bi adierazle daudela

ulertuko da, izan ere, ag,eri-agerikoak izateagatik, susmagarriak dira eta, Agatha Crhislieren nobeletan bezala,

g,ezurrezko azlarnak ezladirá ere, literarioak dira, beraz, emaitzarik gabekoak, erretorikoak eta azalekoak;

mundu zibilizatuaren osag,ai den artista garaikidearen lanaren adieraz-le murriztaileak dira; Robertoren obraren

aurrean jartzeko orduan magiari edo alkimiari Iaguntza eskalzea ela sarbide-mistizismo hipotetikoaren -Baur

kimika eta patente-erregistroa- zaindaria den jargoia ez litzaleke bidezkoa, ezta gaikako kalegorien jatorria bere

bidaielara murriztea ere, haietan egon daitekeen exotismoa gogoratzen du, haur-ipuinak hizpide balira bezala,

ela botereari eta ideologiei dagokienez irudikatzen dituzlen ela irudikatu zituzlen kulturen g,arrantzia eta

koherentzia kalifikatu gábe uzten du eta, horrez gain, ez du bere produkzio plastikoa eta estetikoa ere

balioztatzen, ezta artistaren motibazioari buruzko hausnarketarik egiten ere, beharrezkoa balitz ere. lzan ere,

egingo bagenu, oinarrizko osagaia aurkiluko genuke, hau da, ornamentazioa, kultura-sistema edo sistemaren zati

bátek adieiazteko erabiltzen duen konfigurazfo adierazlearen egitura-mapa osatzeko orduan, bereizlea bezain

garrantzitsua den osagaia. Sistemaren hierarkizazioari dagokionez, apaingarria kualitate eta kanl'il.a[e gisa argi eta

[arbi dago ospearen átal bat baino zerbait gehiago dela, barruko arrazoiaren lehen sintesi adierazgarriak

áukeratzén duen irudia da, sistemak hain zuzen ere ezagul.zera emateko.

 

 

Lehenengo eta behin, Roberto Martinek materia aukeratzetik abiatzen den dialektika formala ezartzen du,

gero, figurazioa-zeinuak bereganatzen dituen elementu kultural gisa, el.a espazioa egitura g,isa, baina paisaia-

eusle gisa agertu beharrean, pinturaren alde abstrakluenaren leg,een ondorio gisa azaltzen da, hain zuzen ere,

pinturá bera izango da formatua. Caraikidetasunak hormak eta arkitektura adierazg,arriak irudikapenez betetzeko

oiza-nahiari eskaintzen dizkion esoazioetan napusitzen diren ointuraren zatiak. Bertan dapoen ontziteriak bere

llistoriaz edo bere plazerraz hitz egiten duen k6ntakizun ikonbgraiikoari ematen dio epidármisa.

 

 

Robertok bidaia egiten badu, argiaren jaiotzeranzkoa da, XlX. pintore erromantikoen tradizioan ere

ap,ertzen den bidaia, lehenengo bidaiaiiek lekuetarantz eta haien zaindarieng,anantz egin zuten bezalako

abentura; ez kutsatutako ikus-koherentziaz lositako lekuak - gaur egun ere bái, itzultzéra bultzatzen gaituen

distantziaren distantzia, berlan gure izpiritua sentimenen "kabolaje'aren edukia noiz eskokatuko zaiñ dago, hori

baliagarri zaio gure konpromezuak ezarlzen dituzten gure sustraien ehunaz albainul.ul.a dauden gure desioen

konlalizun zehálzari. A2kenean, leku horren irudia dén benetako bezain amelsezko ibilaldian gure ondorioak

aurkitzeko -Robertok esango lukeen bezala, "Calindotik Benera eta Simondrogetatik Repelegará doana, Cuetotik

pasatuz, jakina."

 

 

Paco Juan Costa

 

Pintura grekoan "kolerearen-teoria"ren oinarrian lan egiten duten printzipioetara hurbiltzeko ahaleginean egindako bilaketari dagol'ic-

nomenklatura. Bertan "zuria"k banandu egiten du, "beltza"k, ordea, uztartu; "purpura" itsasoz bestaldeko inpresioa eta itsas-maskorrar¿^

barrualdearen efektua nagusi den hirugarren morea da, "distiratsua" zurirako susmatutako asetasunerako joera duen kadmio-horiari dago.'

deitutako "urre-kolorekoa" eta laranjen eta venezia leunen familiako "gorrizta" ez bezalakoa

' Kasu honetan eta bibliografia-aipamenik egiten ez dudanetan buruz aipatzcn ari naiz.